Partir en échange ? Soyez patient(e) !

De wereld wordt steeds kleiner en er zijn steeds meer mogelijkheden om te gaan wonen en werken in het buitenland. Tegenwoordig is het zelfs bijna normaal geworden om een buitenlandverblijf in je studieprogramma op te nemen. Men spreekt van de ‘Erasmusgeneratie 2.0’. Voor mij als student Franse taal en cultuur was het al vanaf mijn studiekeuze duidelijk: ik wist zeker dat ik graag een semester in Frankrijk wilde studeren. Waar leer je de taal nou beter dan in het land zelf?
Zo gezegd, zo gedaan… Zou je denken. Niets is minder waar. Er komt behoorlijk wat organisatie en verantwoordelijkheidsgevoel bij (de voorbereiding van) een buitenlandverblijf kijken. Zoals waarschijnlijk wel bekend nemen de Fransen het niet zo nauw als het op de tijd aankomt en ook organisatorisch zit het Franse schoolsysteem heel anders in elkaar. Waar moet je beginnen als je op échange Erasmus wilt in la douce France?

Allereerst oriënteer je je op de mogelijkheden. De Universiteit Utrecht heeft veel contracten met verschillende universiteiten in Frankrijk, dus je kijkt voor welke vakken je in welke stad terecht kunt. Na een informatiebijeenkomst over de te zetten stappen maak je je keuze voor een specifieke universiteit in een bepaalde stad. Als je denkt dat je ‘gewoon naar Parijs’ wilt, dan heb je het namelijk mis: als UU-student kun je dan alsnog kiezen uit meerdere universiteiten. Mijn keuze was Paris I Panthéon – Sorbonne, waar ik heb gesolliciteerd op een plek binnen de bachelor geschiedenis.

Gesolliciteerd? Ja, het International Office van de Universiteit Utrecht nomineert de studenten op basis van onder andere je motivatiebrief, je CV en je cijfers. Er zijn per universiteit namelijk maar een bepaald aantal plekken beschikbaar. Voor deze selectie moet je allerlei documenten, van je CV tot financial plan, inleveren. Vervolgens begint dan het wachten tot de uitslag, die rond februari komt. Dans le cas des Français zou dit zomaar eind maart kunnen worden, maar dit jaar hebben ze zich keurig aan de deadline gehouden.

Als je eenmaal weet naar welke universiteit en stad je gaat, ben je er nog lang niet. Je moet zelf op zoek naar woonruimte en ook de aanmelding bij de partneruniversiteit is een hele procedure. Hier volgt dan ook de eerste echte kennismaking met het Franse schoolsysteem. Als student Frans was ik natuurlijk bekend met de Franse cultuur, maar tijdens de voorbereiding van een buitenlandverblijf kom je toch weer nieuwe dingen tegen. De uitdrukking mille-feuille administratif, die refereert aan het complexe administratieve systeem dat Frankrijk kent, is wat mij betreft ook op het schoolsysteem van toepassing: mail naar persoon A, krijg antwoord dat je bij B moet zijn, waarna B mailt dat er eerst een formulier naar C moet en ga zo maar door. Niet altijd efficiënt, wel typisch Frans. Ook hiervoor geldt weer: geduld is een schone zaak!

Het moeilijkste onderdeel van l’inscription administrative vond ik toch wel het kiezen van de vakken. Het vakaanbod van volgend jaar is nog niet bekend, er zijn vaak nauwelijks vakinhoudelijke beschrijvingen te vinden en er is bovendien een kans dat het vak niet meer bestaat als je in Frankrijk aankomt. Ook de ECTS zijn een uitdaging op zich: in Frankrijk zijn er vakken van 3 of 4,5 ECTS, terwijl de Universiteit Utrecht over het algemeen vakken van 7,5 kent. Net zo lang puzzelen tot je 30 ECTS bij elkaar hebt gesprokkeld dus en dan maar hopen dat de combinaties ook rooster technisch kunnen. Het enige voordeel is dat je je pas in september inschrijft en dat dat dan ook je definitieve keuze is. Een wereld van verschil met Utrecht, waar je je in juni al inschrijft en je ook al precies weet wat het vak inhoudt en welke docent het vak zal geven.

Een mooie metafoor voor mijn ervaringen tot nu toe vind ik les airbags du système néerlandais, waar een docent van mijn opleiding, un vrai Parisien, het altijd over heeft. In Nederland weet je als student precies waar je aan toe bent, wordt veel voor je geregeld en is alles ruim van tevoren bekend en tot in de details voorbereid. In Frankrijk komt het voor een groot deel op jezelf neer en is het veel afwachten. Dat ik de taal beheers is zeker een voordeel, want naar wat ik heb ervaren zijn de Fransen altijd zeer bereid om te helpen als je ze aanspreekt in het Frans, maar de organisatie wordt er niet minder chaotisch om. Niet altijd makkelijk, maar ik zie het maar als een uitdaging en onderdeel van de onderdompeling in de Franse cultuur.

Misschien dat ik volgend jaar zelfs kan zeggen dat er voordelen aan zitten en dat het in de praktijk wel mee valt…? Wordt vervolgd in een blog over les expériences d’une étudiante Erasmus à Paris !